(Hình ảnh từ internet)
Sổ các thánh hay sách tiểu sử các thánh tử đạo (martyrology) là một tập hợp danh sách các vị tử đạo, đôi khi bao gồm cả tiểu sử ngắn gọn hoặc lý lịch ngắn gọn của các vị ấy. Sổ các thánh theo nghi thức phụng vụ là danh sách các vị tử đạo được đọc trước khi cầu nguyện với Kinh Thần Vụ và thường là các vị thánh của một dòng tu hoặc cộng đoàn tu trì. Sổ các thánh của Giáo hội Công giáo là một tuyển tập chính thức về các vị tử đạo của Giáo hội Công giáo. Lần đầu tiên được phát hành vào năm 1584 bởi Đức Giáo Hoàng Grêgôriô XIII và sau đó được Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XIV sửa đổi vào năm 1748, sổ các thánh là những trình thuật về sự đau khổ và việc tử đạo của từng vị thánh. Sổ các thánh chính thức của Giáo hội Công giáo được tổng hợp từ các danh sách nhỏ hơn tồn tại từ nhiều thế kỷ trước và cũng là một phần của lịch phụng vụ. Đóng góp nổi tiếng nhất đến từ sổ các thánh Hieronymain của thế kỷ VII. Sổ này bao gồm các cuộc tử đạo của các Giáo hội Phương Đông, cuộc tử đạo ở địa phương của Giáo hội Latinh, và các cuộc tử đạo nói chung của Châu Phi. Lịch sử về sổ các thánh là một nguồn tài liệu khác; những nguồn này cung cấp lịch sử ngắn về các vị thánh. Người đóng góp nổi tiếng nhất là Bede của thế kỷ VIII. Một sổ các thánh mang tính lịch sử khác là Martyrologium Hieronymianum, được cho là do Thánh Giêrônimô viết vào thế kỷ IV, nhưng thật ra người ta tin rằng được viết vào thế kỷ VI.
Các vị tử đạo hiện nay quan trọng đối với chúng ta cũng như đối với Giáo hội trong mọi thời đại. Máu các thánh tử đạo là hạt giống của Giáo hội tương lai. Trong thời Giáo hội sơ khai, đặc biệt là ở Rôma, người ta thường thấy các tín hữu quy tụ bên mộ vị tử đạo, và một linh mục sẽ dâng Thánh Lễ. Có một thời gian trong lịch sử, hình dạng của ngôi mộ đã trở thành một phong cách của hình dáng bàn thờ trong các nhà thờ. Hàng năm, các tín hữu bị bách hại ở Rôma sẽ quy tụ lại để tham dự Thánh Lễ. Việc quy tụ hàng năm này đã trở thành một phần của lịch phụng vụ. Thực vậy, trên lịch chung Giáo hội ngày nay, nhiều vị tử đạo ở Rôma vẫn được mừng kính. Có rất nhiều vị đã được nhắc đến trong Lễ Quy Rôma, như Gioan, Stêphanô, Matthia, Barnaba, Inhaxiô, Alexander, Marcellinus, Phêrô, Felicitas, Perpetua, Agatha, Lucia, Agnes, Cecilia và Anastasia. Việc tôn kính các thánh tích của các vị tử đạo cũng trở nên phổ biến trong thời gian này. Thánh tích bậc một là một phần xương hoặc mô của vị thánh. Thánh tích bậc hai là những thứ như quần áo hoặc một số đồ vật khác được thánh nhân sử dụng. Thánh tích bậc ba là bất kỳ vật nào đã được tiếp chạm vào thánh tích bậc một.
Các thánh tử đạo cũng được ghi trong Kinh Cầu Các Thánh, vốn là một lời cầu nguyện không chỉ được xướng lên với lòng mộ mến riêng tư, mà còn khi cử hành bí tích Truyền Chức Thánh, Rửa Tội, Thêm Sức, và trong Đêm Vọng Phục Sinh. Các sửa đổi đối với sổ các thánh được dành riêng cho Giáo triều Rôma. Mọi người Công giáo được khuyên đọc về hạnh các vị tử đạo, bởi vì việc biết quá khứ của một người có thể truyền cảm hứng để chúng ta trở thành một người Công giáo tốt lành hơn, đồng thời cũng là nguồn động lực trong tương lai khi phải đối mặt với thử thách và hoạn nạn.
Nguồn: Rev. John Trigilio JR., Ph.D., and Rev. Kenneth D. Brighenti, Ph.D.,
The Catholicism Answer Book- The 300 Most Frequently Asked Question,
(Naperville, Illinois: Sourcebooks, Inc., 2007). 368-369.
