Thánh Inhã-Đấng sáng lập Dòng Tên
(1491-1556)
Thánh I-nhã Loyola là một trong những thầy dạy về phân định quan trọng nhất của Ki-tô giáo. Tuy nhiên, thánh I-nhã đã không viết ra một loại hướng dẫn mang tính hệ thống, từng bước, theo phương pháp để làm một quyết định. Ngài biết rằng mỗi quyết định đưa đến quá nhiều biến đổi đến nỗi một phương pháp sẽ là máy móc và không thực tế. Con người thì quá phức tạp nên không thể có một cuốn sách về phân định áp dụng chung cho tất cả mọi người.
Thay vào đó, thánh I-nhã đã sắp đặt để dạy người ta cách thức trở nên một kiểu người có thể nhận ra nguồn gốc của các tư tưởng, cảm xúc và hành vi của mình, ngang qua một loại trực giác đã được huấn luyện. Thánh Inhã gọi việc phân định nguồn gốc của các tư tưởng, cảm xúc và hành vi là phân định thần loại; ngang qua việc phân định đó, một người có thể xác định được ý muốn của Thiên Chúa trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Nói cách khác, một khi người ta nhận ra những động cơ thúc đẩy mình hướng đến một chọn lựa cụ thể này hay kia, lúc đó việc đi đến một quyết định trở nên dễ dàng: người đó chỉ cần chọn điều gì đến từ Thiên Chúa. Đồng ý là việc chọn lựa không phải lúc nào cũng dễ dàng, phần rắc rối thì không ở trong hành vi chọn lựa điều này điều kia nhưng đúng hơn là ở trong việc tạo ra một kỹ năng nội tâm – một trực giác mang tính I-nhã; điểm cốt yếu là việc nhận ra những động cơ đang lôi cuốn và đang không lôi cuốn bạn hướng đến hoặc xa tránh một chọn lựa nào đó. Lúc đó, phân định theo thánh I-nhã không nhấn mạnh quá nhiều về cái cần làm nhưng nhấn mạnh về con người cần trở nên. Chính việc trở nên một con người sẽ làm cho người ta hòa hợp với những chuyển động dẫn đến Thiên Chúa. Điều cần làm sẽ phát xuất từ hữu thể.
Trong Tin Mừng thánh Gioan (Ga 10:1-5), chúng ta học được rằng chiên nhận biết tiếng của người chăn chiên mà chúng thuộc về. Chúng nhận ra giọng nói của người chăn chiên và đi theo giọng nói đó. Chiên sẽ không đi theo người lạ vì chúng biết rằng giọng nói của người lạ không phải là giọng nói của người chủ chăn tốt lành của mình. Nhà chú giải Kinh Thánh nổi tiếng William Barclay đã mô tả sống động hình ảnh này. Ở đất nước Palestine vào thế kỷ thứ nhất, mỗi người chăn chiên có một tiếng gọi độc nhất để chính đàn chiên của anh ta có thể nhận ra ngay tức khắc. Thỉnh thoảng vào ban đêm, một vài đàn chiên được dồn lại với nhau trong một cái hang để được bảo vệ. Vào buổi sáng, làm sao có thể phân loại các đàn chiên với nhau? Những người chăn chiên đứng cách xa nhau và bắt đầu gọi những con chiên của họ. Khi nghe những tiếng gọi khác nhau, đàn chiên có thể nhận ra ngay tức khắc tiếng chủ chăn của chúng và đi theo anh ta (William Barclay, Bible commentary, vol. 2, p. 57).
Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, dù trong một ngày bình thường hay trong một ngày có quyết định quan trọng, có nhiều tiếng nói trong tâm trí của bạn đang đặt ra cho bạn nhiều hành động, nhiều phản ứng hoặc không phản ứng khác nhau. Phương pháp phân định của thánh I-nhã dạy bạn cách thức để điều chỉnh những cảm nhận thiêng liêng của bạn để bạn có thể nhận ra và hướng về tiếng gọi của Vị Chủ Chăn Tốt Lành cách dễ dàng hơn, và cũng để phân biệt tiếng gọi này với các tiếng gọi khác.
Chuyển ngữ: Tấn Tài, SJ.
