Thánh Tôma Aquinô là một linh mục và tiến sĩ thần học của Dòng Giảng Thuyết, hay còn gọi là Dòng Đa Minh. Lúc còn trẻ, ngài đã theo học với thần học gia vĩ đại Albertô Cả ở Paris, và do vóc dáng ngoại cỡ cùng với sự rụt rè của mình, ngài đã bị các đồng môn đặt biệt hiệu là “chú bò câm lặng”. Albertô Cả đã nhìn thấy tiềm năng sâu thẳm của Aquinô. Ngài đã nói với cả lớp rằng trò Tôma rồi sẽ trở thành một học giả vĩ đại hơn cả thầy, và điều đó đã thành sự thật. Tôma đã giữ hai chức giáo sư ở Paris. Đóng góp lớn nhất của ngài cho Giáo hội Công giáo là các bài viết. Ngài đã viết “Catena Aurea” để giúp giới giáo sĩ hiểu hơn Lời Chúa, tác phẩm có tính giáo thuyết “Summa Contra Gentiles” cho các nhà truyền giáo trong thế giới Hồi giáo, và bản văn Thánh Lễ Trọng Mình Thánh Đức Kitô. Nhưng công trình vĩ đại nhất của ngài chính là “Tổng Luận Thần Học”, mà đáng tiếc là tác phẩm này chưa được ngài hoàn tất.
Vào thời đó, nổi lên phong trào trở về với triết học Hy Lạp. Những tác phẩm của triết gia ngoại giáo Aristotle một lần nữa lại được nghiên cứu. Trong suốt giai đoạn này, Aquinô đã viết một chuyên khảo thần học về nhiều tác phẩm khác nhau của Aristotle, vốn sẽ trở thành một phần trong “Tổng Luận” nổi tiếng của ngài. Thánh Tôma đã sử dụng triết học siêu hình của Aristotle để giải thích học thuyết Công giáo. Chủ nghĩa kinh viện là trường phái triết học đã trở nên quen thuộc trong giai đoạn này, và Thánh Tôma chính là đỉnh cao. Học thuyết Tôma đã phổ biến và trở nên nổi tiếng đến độ vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay.
Bộ “Tổng Luận” đã trở thành một hợp tuyển các tư tưởng và giải thích của Công giáo về giáo thuyết. Dựa theo bộ sách “Sentences of Peter Lombard”, bộ Tổng Luận đã giải thích cốt lõi của các giáo huấn Công giáo, từ Bảy Bí Tích cho đến các giáo thuyết về Đức Kitô, Đức Maria Đồng Trinh, các thánh, Giáo hội, v.v… Bộ Tổng Luận được kể là một loại sách “giáo lý” đầu tiên. Sử dụng cả triết học lẫn thần học, Aquinô đã sử dụng lý trí để giải thích đức tin. Rất nhiều tập trong Bộ Tổng Luận đã trở thành sách giáo khoa chủ chốt trong các chủng viện Công giáo, để dạy và giải thích thần học. Ba thế kỷ sau, trong suốt giai đoạn Cải Cách Tin Lành, bộ “Tổng Luận Thần Học” trở thành một công cụ vô giá để các giáo sĩ học và giải thích giáo thuyết nhằm giúp cho việc hoán cải nhiều người trở lại đức tin Công giáo. Vì thế, bộ sách là một trong những tác phẩm kinh điển nhất trong sự phát triển của tư tưởng Công giáo và thậm chí còn được sử dụng ngày nay.
Nguồn: Rev. John Trigilio JR., Ph.D., and Rev. Kenneth D. Brighenti, Ph.D.,
The Catholicism Answer Book- The 300 Most Frequently Asked Question,
(Naperville, Illinois: Sourcebooks, Inc., 2007).
