Bệnh Dịch Hạch đã gây thương tổn cho cả Giáo hội lẫn xã hội. Bệnh Dịch Hạch là một đại dịch đã lan truyền như một ngọn lửa cuồng nộ qua các làng mạc, thị trấn và toàn bộ các quốc gia khắp Châu Âu. Cơn dịch phát tán chủ yếu là do ruồi nhặng làm lây lan từ động vật bị nhiễm bệnh sang con người. Điều kiện thiếu vệ sinh của các thị trấn đã tạo nên môi trường thuận lợi cho sự truyền nhiễm. Toàn bộ các gia đình và thậm chí các thị trấn đã bị tàn phá; và tình trạng này làm mất đi cảm thức đạo đức nơi những người còn sống.
Bệnh Dịch Hạch đã tiêu diệt một phần ba dân số Âu Châu và hai phần ba số giáo sĩ. Cái chết đã trở thành chủ đề chính của nhiều tác phẩm văn chương và nghệ thuật. Nỗi sợ hãi tột cùng lan tỏa khắp Âu Châu đã chi phối rất nhiều người. Với quá nhiều chết chóc và tàn phá, xã hội không thể đi lên được nữa. Những công trình kiến trúc của Giáo hội bị hư nát. Giáo dục phải bị bỏ sang một bên. Đây là một trong những lý do tại sao giai đoạn Trung cổ thỉnh thoảng vẫn còn được nhắc đến là Thời Kỳ Đen Tối.
Sự sa sút của Giáo hội, lo lắng về cái chết và sự phán xét sau cùng đã làm cho các Kitô hữu có những thay đổi trong quan niệm thông thường. Chủ nghĩa cá nhân được đặt lên trên cơ cấu của Giáo hội với phẩm trật và giáo sĩ. Chủ nghĩa cá nhân thể hiện qua nhiều phương diện; nhưng đặc biệt trong một lĩnh vực, nó đã trở thành vấn nạn lớn: mê tín dị đoan. Bởi vì hầu hết các giáo sĩ đã chết bởi bệnh dịch, cho nên những ứng viên không được chuẩn bị kỹ lưỡng, không được đào tạo bài bản và không thích hợp cho chức linh mục đã được lựa chọn một cách cẩu thả và nhanh chóng được truyền chức. Nhu cầu có giáo sĩ trở nên khẩn thiết đến độ các Giám mục đã phong chức cho hầu như bất kỳ thanh niên nào không bị chết bởi bệnh dịch hoặc chiến tranh. Tuy nhiên, kết quả thật tệ hại vì những giáo sĩ được huấn luyện nghèo nàn chỉ biết chút ít thần học và không có người hướng dẫn. Những bài giảng và giáo huấn của họ rất tệ và thường là lạc thuyết, nhiều vị trong số họ đã cư xử một cách kinh khủng và đã phạm đủ các hành vi vô luân. Tuy nhiên, các bí tích mà các vị ấy cử hành vẫn thành sự và người ta vẫn có thể được rửa tội, xưng tội, thêm sức, kết hôn và xức xầu khi cần thiết. Mặt tiêu cực là nhiều vị trong số các linh mục này đã gây ra mê tín, lạc giáo, gương mù và cớ vấp phạm.
Bệnh Dịch Hạch đã làm suy giảm cảm thức luân lý của người dân. Chỉ có rất ít người còn muốn chăm sóc bệnh nhân. Bất cứ thứ gì ngoại lai hoặc khác biệt không còn được chấp nhận và bị dò xét với ánh mắt nghi ngại. Việc săn phù thủy đã trở thành một nỗi ám ảnh. Ví dụ điển hình cho tình trạng này là sự tử đạo của Thánh Joan Arc. Ngài đã bị thiêu sống vì người ta cáo buộc cách sai trái là phù thủy.
Bệnh Dịch Hạch cũng mở cửa cho sự ảnh hưởng của Hồi giáo. Đế chế Kitô giáo Byzantine ở Đông Phương, có trụ sở tại Constantinope, là bàn đạp cho Đế chế Hồi giáo Ottoman. Sự thất bại của các cuộc Thập Tự Chinh, việc cãi vã của các Kitô hữu giữa các quốc gia dẫn đến chia rẽ và chiến tranh, tranh cãi giữa Công giáo ở Tây và Đông Phương đã dẫn đến sự ly khai và những chia rẽ sâu xa hơn, cũng như tiếp tay cho cuộc tấn công cuối cùng của Hồi giáo. Constantinople thất thủ và đã trở thành Istanbul. Nhà thờ Chính Tòa tráng lệ Hagia Sophia đã trở thành một nhà thờ Hồi giáo. Đế chế Byzantine, di tích cuối cùng của Đế chế La mã cũ, đã bị chiếm đoạt và trở thành một phần của Đế chế Ottoman. Như thế, giữa Kitô giáo và Hồi giáo không còn bất kỳ vùng phi quân sự nào nữa. Và mối đe dọa rằng Kitô giáo sẽ bị xóa sổ sắp xảy ra.
Ngoài Dịch Hạch, chiến tranh và mê tín, sự bất đồng quan điểm về các niềm tin Công giáo cũng trở thành một vấn đề. Những giáo sĩ dốt nát đã cổ võ cho một sự diễn giải không chính xác về giáo thuyết. Ngoài ra, sự suy giảm quyền Giáo Hoàng từ Cuộc Đại Ly Khai càng làm tăng thêm chia rẽ. Những kẻ dị giáo, như William Ockham, John Wychifvà John Hus đã khuấy động đám đông nổi loạn và rời bỏ Giáo hội. Sự bất đồng sau đó đã gieo những hạt mầm dẫn đến cuộc nổi dậy của Tin Lành. Với việc Kitô giáo đã bị suy yếu bởi dịch bệnh, chính trị và đội ngũ giáo sĩ không được đào tạo bài bản, khả thể bị Hồi giáo hoàn toàn chiếm đoạt là hết sức thực tế.
Nguồn: Rev. John Trigilio JR., Ph.D., and Rev. Kenneth D. Brighenti, Ph.D.,
The Catholicism Answer Book- The 300 Most Frequently Asked Question,
(Naperville, Illinois: Sourcebooks, Inc., 2007)
