- Tại sao từ thời Hy lạp cổ và Roma không có bất cứ nữ triết gia nào được biết tới?
Các nam triết gia trổi vượt hẳn trong lịch sử triết học phương Tây vì một vài lý do sau: 1) cho tới thế kỷ XX, rất ít phụ nữ được đào tạo một cách bài bản theo hướng cho phép họ luyện tập triết học; 2) vai trò của người phụ nữ trong gia đình và xã hội đã không tạo điều kiện cho họ có thời giờ để thực hành triết học; 3) theo truyền thống, các nam triết gia từng nhìn nhận về lãnh vực này chỉ giới hạn cho nam và đôi khi đi đến chỗ loại trừ phụ nữ. Tuy nhiên, trong mọi giai đoạn lịch sử triết học, một số phụ nữ đã từng được liên hệ tới triết học khi được rèn luyện như đàn ông, và những người khác từng là triết gia đúng nghĩa. Không thể biết được có bao nhiêu công trình của những nữ triết gia không được biết tới, bị lãng quên hay chưa bao giờ được chú ý như nó đáng được như vậy, vì cho tới thế kỷ XX, rất ít tác phẩm được thực hiện bởi các nữ triết gia được giữ lại hay thậm chí là được đề cập tới như một phần trong truyền thống triết học.
Giai đoạn Hy lạp cổ và Roma là một cơ sở cho xu hướng nam trị nói chung. Những người phụ nữ thuộc tầng lớp cao trong xã hội thì bị cô lập nơi những khu vực đặc biệt trong gia đình của họ và không được giáo dục hướng tới đời sống công khai. Những người phụ nữ nghèo lại bị chất gánh nặng nề của vai trò làm mẹ, công việc nội trợ và đồng áng vất vả. Trong thời gian rảnh rỗi, họ có thể thêu thùa, may vá, dệt vải, hoặc lắng nghe cuộc trò chuyện của người đàn ông, nhưng luôn luôn ở trong nhà, trong khi đó, hầu hết sự tương tác về triết học lại chỉ xảy ra ở những nơi công cộng. Nhìn một cách tổng thể, những người phụ nữ trong giai đoạn cổ hiếm khi có những quyền lợi như người đàn ông. Tuy thế, vẫn còn sót lại các danh xưng và công trình triết học của một số ít những nữ triết gia thời cổ.
- Một số nữ triết gia quan trọng từ thời cổ là ai?
Một vài người cần được nhắc tới cụ thể trong lịch sử mặc dầu chắc chắn đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm thôi: Themostocles, Theano thành Crotona, Diotima thành Mantinea, Aspasia thành Miletus, Aesara thành Lucania, Phintis thành Sparta, Perictione I, Theano II, Hypatia thành Alexandria, Ascepigenia thành Athens và Arete thành Cyrene.
- Một số nữ triết gia khác cần chú ý trong thời cổ là ai?
Vào thế kỷ thứ III, có Julia Domna là phu nhân của Hoàng đế Roma Septimius, đã ủng hộ cho một nhóm các triết gia Khắc kỷ, bà đã học với họ và giúp tư tưởng của họ trở nên thịnh hành. Thế kỷ thứ IV, có Makrina đã bảo tồn triết học Hy lạp sau khi gia đình bà bị những tín hữu Kitô giáo bách hại.
- Themistocles là ai?
Theo một vài nguồn, Pythagoras (570 – 495 tCN), thuộc thời tiền Socrates, là người đã thành lập một “nhóm người cùng chí hướng” (brotherhood) dựa trên ý tưởng tôn giáo cho rằng, mọi thứ được tạo nên bởi những con số. Nhóm này được Themistocles (524 – 459 tCN) – vị tư tế ở Delphi, chỉ dạy những niềm tin về đạo đức. Cần biết rằng, Apollo vừa là vị thần trong đền thờ Delphi, vừa được những người theo Pythagoras thờ phụng. Pythagoras và các môn sinh rèn luyện việc xét mình và chế độ ăn uống, sự thanh tẩy mang tính nghi thức (bao gồm việc ăn chay của họ), dựa trên một niềm tin về sự giống nhau trong mọi cuộc sống. Nguyên lý về sự giống nhau này có thể hàm ý rằng, người phụ nữ nên được tính đến trong những hoạt động triết học.
chuyển ngữ: Nhóm Maiorica, Học viện Dòng Tên
Nguồn: Naomi Zack, Ph.D., The Handy Philosophy Answer Book, (Visible Ink Press, 2010), 45-46.
