(Ảnh từ Internet: Heraclitus. Thales.Pythagoras)
Câu 19: Tại sao triết học bắt đầu ở Hy Lạp cổ đại?
Người Hy Lạp cổ đại đã có một truyền thống văn hóa dân chủ phóng khoáng vốn khuyến khích sự độc lập của tâm trí, những câu hỏi về thẩm quyền, và những bất đồng giữa những người cùng địa vị [như là những tiền đề cho triết học phát sinh].
Người Hy Lạp cổ ưa hàng hải, mậu dịch và bản tính thích xung khắc của họ có lợi cho sự phát triển của chủ trương thế giới tri thức giữa những giai cấp có đặc quyền trong xã hội chủ nô. Từ thời Tiền Socrate, các triết gia Hy Lạp không chỉ là những nhà tư tưởng, nhưng cũng là những con người hành động, có khả năng về thuật lãnh đạo và liên quan đến dân sự. Hơn nữa, người Hy Lạp thì hiếu chiến và đề cao các nhân đức của chiến tranh, như can đảm và danh dự. Khi mâu thuẫn diễn ra trong những tương tác lịch thiệp, họ không do dự nói lên sự bất đồng, vốn là một đặc điểm dẫn đến những tranh luận triết học
Câu 20: Sự khôn ngoan của người Hy Lạp là gì?
Mặc dầu các triết gia Tây phương đã luôn luôn trở lại với Hy Lạp cổ đại như một nguồn của triết học khi họ biết nó, chính những người Hy Lạp cổ đã có một cái nhìn khôn ngoan vốn dĩ rộng hơn triết học. Trong số “Bảy Nhà Thông Thái của Hy Lạp,” đã hưng thịnh giữa những năm 650 đến 620 TCN, chỉ có một triết gia duy nhất là Thales thành Miletus. (Những nhà thông thái khác là chính khách và các chính trị gia hoặc những nhà lãnh đạo thực tế của con người). Những câu nói gắn liền với Bảy Nhà Thông Thái:
– Thales thành Miletus: “Mang đến sự chắc chắn mang đến sự phá hủy.”
– Solon thành Athens: “Thái quá thì chẳng được gì.”
– Chilon thành Sparta: “Hãy tự biết mình.”
– Bias thành Priene: “Quá nhiều thợ thì làm hỏng việc.”
– Cleobulus thành Lindos: “Sự điều độ là hoàn hảo.”
– Pittacus thành Mytilene: “Biết cơ hội của bạn.”
– Periander thành Corinth: “Đắn đo suy tính trong mọi việc.”
Câu 21: Các triết gia Tiền Socrates là ai?
Các triết gia Tiền Socrates (trước thời Socrates) đến từ những thành bang nằm ở những đảo xa Athen. Athen là trung tâm văn hóa của Hy Lạp cổ đại. Tư tưởng của họ được lưu truyền rộng rãi giữa những nhà trí thức Hy Lạp khắp nơi trên thế giới văn minh Tây Phương. Theo thứ tự thời gian, các triết gia Tiền Socrates gồm: Thales (624-546 TCN), Anaximander (610-546 TCN), Anaximenes thành Miletus (580-500 TCN), Pythagoras (575-495 TCN), Heraclitus (535-475 TCN), Parmenides (515-450 TCN), Anaxagoras (500-428 TCN), Zeno thành Elea (490-430 TCN), Empedocles (490-430 TCN), Leucippus (?), và Democratus (460-370 TCN). Họ là những người được giáo dục tốt, có đủ thời gian để trầm tư những câu hỏi sâu sắc.
Câu 22: Đâu là những bản văn chính của Tiền Socrates?
Không còn bản văn nào của các triết gia Tiền Socrates, và đời sống của họ cũng được biết đến rất ít. Điều mà chúng ta được biết [về họ và tư tưởng của họ] đến đến với từ những bản văn của các triết gia khác, bắt đầu với Plato (428-348 TCN) và Aristotle (384-322 TCN), vốn [được xem như] là những người đương thời với họ, và cách đặc biệt là học trò của Aristotle, Theophrastus (371-287 TCN). Chẳng hạn, những bản viết của Heraclitus (535-475 TCN) gồm có “những mảnh vụn,” và chỉ có 450 dòng từ Empadocles (490-430 TCN). Bởi vì chúng ta không có những nguồn nguyên thủy, chúng ta không thể chắc chắn được có bao nhiêu điều liên hệ đến các triết gia Tiền Socrates bị méo mó do những sự thiên lệch của những người diễn giải họ.
Chuyển ngữ: Nhóm Maiorica, Học viện Dòng Tên
Nguồn: Naomi Zack, Ph.D., The Handy PhilosOphy Answer Book, (Visible Ink Press, 2010), 11-12.
